BABİL KULESİ VE MEZOPOTAMYA PARALEL ANLATILARI


img




Babil kulesi ve dillerin karışması Kutsal Kitap’ta bahsi geçen en meşhur hadiselerden biridir. Sayısız tasvire konu olan bu anlatıda insanoğlu kibrinden dolayı Tanrı’ya meydan okur ve yeryüzüne dağılmak yerine “göklere erişecek bir kule dikmek” arzusuyla bir araya gelir. Tanrı başkaldırıya insanların dilini karıştırarak ve onları yeryüzünün dört bucağına dağıtarak cevap verir.



Sümer ve Asur dönemlerine ait 2 tablet Babil kulesi anlatısına benzer ayrıntılar sunmaktadırlar. Bunlardan birincisi Sümer dönemine aittir. Kral Enemkarın Uruk ve Aratta kralları arasındaki çatışmaları anlatan bu tabletin bir bölümünde Nudimmud’un büyüsünden alıntı yapılır. Büyüdeki ifadeler oldukça ilginçtir çünkü Babil kulesi anlatısıyla benzerlikler sergilemektedir. Enemkar ve Aratta Efendisi tabletindeki yazı şöyledir:



Şubur ve Hamazi diyarları,…Sümer… Uri…Martu diyarı, tüm evren Enlil’e bir dille övdü (…) Hikmet tanrısı, toprağı anlayan, tanrıların lideri, emirleri güvenilir olan, bereket tanrısı Enki, Eridu efendisine bilgelik bağışladı, ağızlarındaki konuşmayı değiştirdi, tek olan insan diline çekişme getirdi.”



Babil kulesi anlatısına paralel ikinci bir bahis Asur döneminden kalmadır ve Kutsal Kitap’taki anlatıya daha fazla benzemektedir. Bu tablet Gılgamış destanını keşfeden ve İngilizceye çeviren George Smith’in “Chaldean Account of Genesis” kitabında yer almaktadır. Smith kısmen çevirebildiği bu tabletle ilgili: “Bu parçada bulunan ifadelerden, kuleyi inşaat eden insanların günahını açıklayan bir başka tabletin varlığı aşikârdır. Korunabilmiş parça 4 - 6 sütuna sahip bir tablettir. Bunların dördünde yazı mevcuttur. En önemli parçası birinci sütunun başlangıcıdır.”



Bahsedilen bu yazının çevirisi şu şekildedir:

1. . . . . onlara? baba . . . .

2. . . . . kendisi, yüreği kötüydü,

3. . . . . tanrıların babasına karşı kötüydü,

4. . . . . kendisi, yüreği kötüydü,

5. . . . . Babil boyun eğdirildi,

6. [Küçük] ve büyük, onların konuşmasını karıştırdı.

7. . . . . Babil boyun eğdirildi,

8. [Küçük] ve büyük, onların konuşmasını karıştırdı.

9. Kudretli yapılarını gün boyu kurdular;

10. Kudretli yapıları geceleyin

11. tamamen yok edildi.

12. Öfkesinde bu sözleri dile getirdi,

13. Onları dağıtmak için kararlı davrandı

14. O buyruk verdi: öğütleri tuhaflaştı.

15. . . . . izledikleri yolu bozdu

16. . . . . kutsal yeri sabitleştirdi.



Bu anlatıyı daha da ilginç kılan detay, Asur dilinde “karıştırmak” anlamına gelen “uballu” kelimesinin ve İbranicede aynı kelimeyi ifade eden “balal”ın ortak köklere sahip olmalarıdır. Sonuç olarak Kutsal Kitap, Sümer ve Asur kayıtlarında bulunan bu 3 anlatı ilginç benzerlikler sergilemektedir.



Bu üç kaynak bir etkileşimden ziyade, ortak unsurların bir yapı veya medeniyetin tuhaf bir şekilde dillerin karışmasıyla yıkılışı olan paralel anlatılar görünümü sergilemekte. Bu bağlamda Tevrat’ın burada yine tarihi bir hadisenin paralel bir anlatısını aktardığı görülmektedir.