Ruse, Taking Darwin Seriously, s.279.
Ruse, Taking Darwin Seriously, s.244. Ruse’nin yakın zamanda sosyobiyolojinin sunduğu “doğal yasayı” Hıristiyan ahlakıyla barıştırma girişimi, sorunu çözmektense daha da karmaşık hale getirmiştir: “Doğal eylemlerde bulunmayı doğru kılan, yalnızca bu eylemlerin doğal olmaları değil, doğal olanın Tanrı takdirince doğru olmasıdır”, bkz, M. Ruse “Can a Darwinian be a Christian – Ethical Issues?” Zygon 35, s.287-98 ve “Can a Darwinian Be a Christian – Sociobiological Issues?” Zygon 35, 2000, 299-316. Ancak sorun halen çözümleniş değildir: Farklı kimselerce doğal addedilen çok çeşitli davranışlardan (ki bunların birçoğu Hıristiyan öğretisine açıkça tezattırlar) tam olarak hangilerini benimsemeliyiz?
Ruse, Taking Darwin Seriously, s.239.
Barash, The Whisperings Within, s.167. Amaçlılık ve özgür irade üzerine kapsamlı bir değerlendirme için bkz. Rose ve Rose Alas, Poor Darwin.
Dawkins, The Selfish Gene, s.3.
G. C. Williams, “Huxley’s Evolution and Ethics in Sociobiological Perspective”, Zygon 23, 1988, s.384-85.
Rachels, Created from Animals, s.4.
Rachels, Created from Animals, s.87.
The Boston Globe, 29 Nisan 1994, s.8.
Rachels, Created from Animals, s.197-98.
Rachels, Created from Animals, s.173-74.
Rachels, Created from Animals, s.204-205.
Rachels, Created from Animals, s.205.
Nietzsche’den yapılan alıntılar, R. J. Hollingdale (ed.), A Nietzsche Reader, Harmondsworth: Penguin, 1977.
J. Miller, The Passion of Michel Foucault, London: HarperCollins, 1993.
J. Coffey, “Life After the Death of God? Michel Foucault and Postmodern Atheism”, Cambridge Papers, Kasım 1996.
Ruse, “From Belief to Unbelief – and Halfway Back”, s.25.
R. N. Proctor, Racial Hygiene: Medicine Under the Nazis, Harvard University Press, 1988: B. Muller-Hill, Murderous Science, Oxford: OUP, 1988.
R. J. Lifton, The Nazi Doctors: Medical Killing and the Psychology of Genocide, Basic Books, 1986.
12. Bölüm
1. J. D. Barrow ve F. J. Tipler, The Anthropic Cosmological Principle, Oxford: OUP, 1988.
2. Örneğin:
P. C. W. Davies, The Mind of God,London: Penguin, 1992.
Polkinghorne, Reason & Reality.
M. Rees, Before the Beginning:Our Universe and Others, Simon & Schuster, 1997.
J. Silk, A Short History of the Universe, Scientific American Library, 1994.
J. Leslie, Universes, London: Routledge, 1989.
3. Barrow ve Tipler, The Anthropic Cosmological Principle, s.15.
4. Evrenin bir başka köşesinde akıllı varlıkların keşfedilmesinin dünyamızda kabul gören dinsel inançlar açısından sorun yaratacağı öne sürülmüştür. John Davies “The Search for Extraterrestrial Intelligence andthe Christian Doctrine of Redemption”, Science & Christian Belief9, 1997, s.21-44.
5. Barrow ve Tipler, The Anthropic Cosmological Principle, s.22.
6. B. J. Carr ve M. J. Rees, “The Anthropic Principle and the Structure of the Physical World” Nature278, 1979, s.605-12.
7. J. Gribbin ve M. Rees, The Stuff of the Universe, London: Penguin, 1990, s.247.
8. J. Doye, J. Hampton, P. Shellard, S. Walley ve A. Wild, “Evidence for Design in the Physical World?”, Christians in Science, Konferans metni, 1996, s.5.
9. Barrow ve Tipler, The Anthropic Cosmological Principle,s.385.
10. P. J. E. Peebles, “Evolution of the cosmological constant”, Nature 398, 1999, s.25-26.
11. Barrow ve Tipler, The Anthropic Cosmological Principle.
12. M. Rees, Before the Beginning:Our Universe and Others, Simon & Schuster, 1997.
13. C. F. A. Pantin, Advances in Science8, 1951, s.138. Ayrıca bkz. I. T. Ramsey (ed.), Biology and Personality, Oxford. Blackwell, 1965, s.83-106.
14. Hawking, A Brief History of Time.
15. R. D. Holder, “Fine-Tuning, Many Universes, and Design”, Science & Christian Belief13, 2001, s.5-24.
16. Dennett, Darwin’s Dangerous Idea.
17. Hawking, A Brief History of Time, s.174.
18. W. L. Craig, “Barrow ve Tipler on the Anthropic Principle vs Divine Design”, British Journal of the Philosophy of Science38, 1988, s.389-95.
19. Bu paragrafta geçen örnek için bkz. P. Dowe “Response to Holder: Multiple Universe Explanations Are Not Explanations”, Science & Christian Belief11, 1999, s.67-68.
20. Wilson, Consilience, s.52.
21. S. Weinberg, The First Three Minutes: A Modern View of the Origin of the Universe, Glasgow: William Collins, 1977, s.148.
22. S. Weinberg, Margaret Wertheim’la söyleşisinden, Science & Spirit 10, 1999, s.20-22.
23. P. Davies, The Cosmic Blueprint, Heinemann, 1987, s.203.
24. “An Astronomer Sees the Light”, Interview with Fred Hoyle, New Scientist, 21 Kasım 1983, s.49.
13. Bölüm
The Times’a mektup, 13 Temmuz 1984, imzası bulunanlar: Linnean Society Başkanı Profesör R. J. Berry FRSE, Sir Robert Boyd CBE FRS, Profesör Martin Bott FRS, Profesör Denis P. Burkitt FRS, Sir Clifford Butler FRS, Profesör John T. Houghton FRS, Profesör D. Tyrrell FRS, Profesör E. H., Andrews (Malzeme Bilimleri – Metalurji London), Profesör E. R. Dobbs (Fizik, London), Profesör J. B. Lloyd (Biyokimya, Keele), Profesör M. A. Jeeves (Psikoloji, St Andrews), Profesör C. A. Russell (History of Science, Open University), Profesör D. C. Spanner (Bitki Biyofiziği, London), Profesör G. B. Wetherill (İstatistik, Kent).
Nature 310, 19 Temmuz 1984, s.171. Burada alıntılanmayan başyazının ilk bölümü The Times’da yayımlanan mektubun özeti niteliğindedir.
Örneğin bkz.:
F. J. Beckwith, David Hume’s Argument Against Miracles: A Critical Analysis, University Press of America, 1989.
C. Brown, Miracles and the Critical Mind, W. B. Eerdmans, 1984.
R. M. Burns, The Great Debate on Miracles: From Joseph Glanvill to David Hume, Bucknell University Press, 1981.
A. Flew, Hume’s Philosophy of Belief, Routledge & Kegan Paul, 1961.
J. Houston, Reported Miracles: A Critique of Hume: CUP, 1994.
M. P. Levine, Hume and the Problem of Miracles: A Solution, Kluwer Academic Publishers, 1989.
4. D. Hume, Enquiries Concerning Human Understanding and Concerning the Principles of Morals, L. A. Selby-Bigge (ed.), ek metin ve notlar içeren 3. baskı, Oxford: OUP, 1975.
5. Burns’ün uzun uzadıya üzerinde durduğu bir konudur bu, TheGreat Debate on Miracles.
6. Thomas Sprat, History of the Royal Society, London, 1667, Facsimile reprint, St Louis, USA: Washington University Studies, 1958, s.352.
7. Hume, Enquiries Concerning Human Understanding, s.113.
8. Hume, Enquiries Concerning Human Understanding, s.114.
9. Hume, Enquiries Concerning Human Understanding, s.124.
10. Hume’un, tezinin 1. bölümündemucize diye nitelenen olayların gerçekleşmediklerini kesin bir dille savunur görünürken, daha sonra neden mucizevi olayların imkansız olduklarını ispata yönelik dönemin a posteriori deistargümanlarını içeren bir 2. bölüm eklemeye gerek gördüğü akademik çevrelerde sıklıkla tartışıla gelmiştir. Eğer mucize kavramı büsbütün gerçek dışıysa bu tür argümanlara yer vermeye ne gerek vardır? FelsefeciAnthony Flew buradaki karmaşayı ortadan kaldırmak umuduyla, Hume’un 1. bölümde aslında mucizelerin imkânsız olduğunu değil yalnızca büyük oranda olasılık dışı olduklarını savunduğunu, 2. bölümdeyse görüşünü sağlamlaştırmaya yönelik argümanlar sunduğunu öne sürmüştür (krş. Flew Hume’s Philosohy of Belief). Ancak Burns daha ikna edici bir açıklama sunmuştur. Burns’e göre, Hume ilk başta tezini yalnızca akılcı bir mucize inancının tamamen imkânsız olduğunu savunduğu 1. bölümden oluşacak biçimde kaleme almış, ancak daha sonra iddialarını daha temkinli biçimde ortaya koyduğu takdirde argümanlarının daha fazla ciddiye alınacağısonucuna vararak 2. bölümü eklemiştir (Bkz. Burns. The Great Debate on Miracles, s.154 vd).
Bilim tarihinde “doğa yasası” terminolojisinin kullanımına dair daha ayrıntılı bir değerlendirme için bkz. J. H. Brooke, “Natural Law in the Natural Sciences”, Science and Christian Belief 4, 1992, s.83-103.
S. Hawking, “Letters to the Editor: Times and the Universe”, American Scientist 73, 1985, s.12.
P. Davies, The Mind of God: Science and the Search for Ultimate Meaning, London: Penguin, 1992, s.72-92.
Örneğin, D. M. Armstrong, What is a Law of Nature?, Cambridge: CUP, 1983, s.8.
16. Dawkins, The Blind Watchmaker, s.139.
17. Mısır’dan Çıkış 14:21. Doğru tercümenin “Kızıldeniz” mi yoksa “Kamış Denizi” mi olduğu Kutsal Kitap uzmanlarınca halen tartışılmaktadır. Her iki tercümeyi de destekleyen deliller sunulabilmektedir. Ancak İbranice metinde “Kamış Denizi” denilmektedir.
18. A. S. Issar, “La Bible et la Science – Font-elles Bon Menage?” La Recherche, Ocak 1996, s.48-54 (İngilizce tercümesini sağlama nezaketini gösteren Profesör Issar’a teşekkürlerimi sunuyorum).
19. Bkz. İsrailoğulları’nın KurtuluşEzgisi, Mısır’dan Çıkış 15. İlk kiliselerde Kamış Denizi’nin geçilmesinin “mucizevi bir işaret” olarak yorumlandığı açıktır. Krş. Elçilerin İşleri 7:36.
20. Mısır’dan Çıkış 8:23. Ayrıca bkz. Mezmur 106:21-22; 135:9;Yeremya 32:20.
21. Bkz. Yuhanna 2:1-11 ve 20:1-18.
22. R. J. Berry, “The Virgin Birth of Christ”, Science & Christian Belief8, 1996, s.101-10.
23. Örneğin Elçilerin İşleri 2:19’da geçtiği gibi teratave Yasa’nın Tekrarı 29:3’te geçtiği gibi mopheth.
24. Brown, Miracles and the Critical Mind s.217’de alıntılandığı gibi.
25. Örneğin 2.Korintliler 12:12; İbraniler 2:4; Elçilerin İşleri 8:13,vs.
26. Yasa’nın Tekrarı 29:3.
27. Bu örnek Beckwith, David Hume’s Argument Against Miracles, s.96’daki değerlendirmeye dayanır.
28. Yuhanna 20:6-7.
29. Hume’un döngüsel bir argümansunduğu yönündeki görüşün herkesçe paylaşılan bir görüş olmadığının farkındayım. Örneğin Beckwith, Hume’un, doğanın bütünlüklü olduğu görüşünü savunmadığını öne sürüp şöyle der: “…doğa yasalarını belirlemekte başvurduğumuz kıstaslar, eğer bu yasalar algılarımızdan ulaştığımız geçerliliği olan tespitler kabul edileceklerse, bütünlüklü deneyimlere dayanmalılar, aksi takdirde söz konusu tespitler doğa yasasıkabul edilemezler” (krş. Beckwith. David Hume’s Argument Against Miracles, s.28). Nitekim David Norton’a göre, “X’e dair deneyimlerimiz ‘kesin ve değişmez’ ya da ‘reddedilemez’ oldukları takdirde, Hume’un yaklaşımı uyarınca bir ‘ispata’ ulaşmış oluruz ve bu ispata dayanan bir doğa yasası veya bütünlüklü bir deneyimin özetini sunabiliriz. Ancak Beckwith’in kendisinin de işaret ettiği üzere,böylesi bir yorumlamayla bile Hume’un tezi laf kalabalığı (totoloji) olmaktan çıkmaz, çünkühalen şu soru sorulabilir: “Çiğnenen bir doğa yasasının doğa yasası olmaktan çıkacağı görüşünü kabul etmek zorunda mıyız?” Eğer bu soruya verilecek cevap “doğa yasası çiğnenemezolmalıdır” ise o halde soruya cevap vermektense soruyu yinelemiş oluruz, ki, Hume’un argümanını döngüsel kılan da budur. Gerçekten de Hume’un tezini okurken ciddi ölçüde döngüsel bir argüman izlenimi edinmemek mümkün değildir – mucizevi olayları doğrular niteliktebir dizi delil ortaya konulduğu anda Hume bunları elinin tersiyle iter ve mucizelerin esas itibariyle imkânsız olmaları dolayısıyla bu delillerin sayısı ne olursa olsun ikna edici olamayacaklarını savunur.
30. Burns, The Great Debate on Miracles, s.32.
31. W. Corduan, “Recognizing a Miracle”, R. D. Geivett ve G. R. Habermas (eds.), In Defence of Miracles, Apollos, 1997, s.102.
32. S. Shapin, A Social History of Truth: Civility and Science in 17th Century England, University of Chicago Press, 1994.
33. J. H. Brooke, “Natural Law in the Natural Sciences”,Science & Christian Belief4, 1992, s.83-103.
34. Augustine, ConfessionsVI. 5, çev.: R.S. Pine-Coffin, London:Penguin, 1961, s.117.
35. R. J. Evans, In Defence of History, London: Granta Books, 1997, s.127 ve 128.
36. A. Flew, God: A Critical Enquiry, 2. baskı, LaSalle, IL: Open Court, 1984, s.140. Beckwith, Flew’un argümanını özetler, David Hume’s Argument Against Miracles, s.94.
37. N. L. Geisler, Miracles and the Modern Mind, Baker, 1992, s.79-80.
38. A. Flew, “Miracles”, P. Edwards (ed.) Encyclopedia of Philosophy, cilt 5, New York: Macmillan and the Free Press, 1967, s.352’de geçtiği gibi.
39. krş. Beckwith, David Hume’s Argument Against Miracles, s.122-33.
40. Hume, Enquiries Concerning Human Understanding, s.112.
41. J. W. Montgomery, Human Rights and Human Dignity, Grand Rapids, MI: Zondervan, 1986, s.134.
42. Beckwit bu argümanı kitabında daha kapsamlı biçimde ele alır, David Hume’s Argument Against Miracles, s.122-33.
43. Elçilerin İşlerin 2:22
44. Romalılar 1:4.
45. Yuhanna 11:48.
46. Yuhanna 2:23
47. Yuhanna 12:37
48. Örneğin Matta 12:39-42; 16:1-4; Luka 11:29-32; Yuhanna 6:30-33.
49. Luka 16:31.
50. Bkz. R. Swinburne, Faith and Reason, 1981, Oxford: Clarendon Press, s.180 ve R. Swinburne, Revelation: From Metaphor to Analogy, Oxford: Clarendon Press, 1992, 5. bölüm.
51. Luka 1:1-4.
52. Yuhanna 21:24.
53. D. Hume, Dialogues Concerning Natural Religion, 1779, Indianapolis, IN: Bobbs-Merrill, 1947, s.227.
14. Bölüm
1. Teaching About Evolution and the Nature of Science, Washington, DC: National Academy Press, 1998, s.58.
2. J. Ziman, “Is Science Losing itsObjectivity?”, Nature382, 1996, s.751-54.
3. J. Horgan, The End of Science, Little, Brown, 1997.
4. P. Singer, Practical Ethics, 2. baskı, Cambridge: CUP, 1993, s.88 ve s.173.
5. D. W. Amundsen, “Medicine and the Birth of Defective Children: Approaches of the Ancient World”, R. C. McMillan, H. T. Engelhardt ve S. F. Spicker (eds), Euthanasia and the Newborn, Dordrecht; D. Reidel, 1987, s.3-22’de geçtiği gibi.
6. Plato, The Republic, 460C.
7. Amundsen, “Medicine and the Birth of Defective Children”, s.10’da alıntılandığı gibi.
8. Plutarch, Life of Lycurgus, Amundsen “Medicine and the Birth of Defective Children”, s.10’da alıntılandığı gibi.
9. Bkz. J. Wyatt, “Application of Medical Technology to Paediatric Intensive Care”, Science & Christian Belief8, 1996, s.3-20.
10. Singer, Practical Ethics, s.169.
11. Singer, Practical Ethics, s.171.
12. Singer, Practical Ethics, s.172.
13. H. Kuhse ve P. Singer, Should the Baby Live? Oxford University Press, 1985, s.134.
14. D. Gareth Jones, “Infanticide: An Ethical Battlefield”, Science& Christian, 10, s.1998, s.3-19.
15. Yaratılış 1:26-28.
16. Bu konuya dair daha ayrıntılı değerlendirmeler için 9 ve 14. referanslara bakınız.
17.Singer, Practical Ethics, s.218-46.
18. Singer, Practical Ethics, s.286.
19. Koloseliler 1:15-16.
20. Örneğin, Mezmur 104.
21. Thomas, Man and the Natural World, s.278.
22. J. Calvin, Commentary on Genesis, 1554, çev.: J. King, 1847,yenilenmiş baskı: Edinburgh: Banner of Truth Trust, 1965, s.125.
23. C.A. Russell, The Earth, Humanity and God, UCL Press, 1994, s.147.
24. Lynn White Jr.’ın, Hıristiyan öğretisinin, insanın üstünlüğü öğretisi dolayısıyla doğanın istismarına dayanak oluşturduğu yönündeki görüşünden haberdarım (“The historic roots of our ecological crisis”, Science 155, 1967, s.1204-1207). Bu görüşe dair yaygın kanı gerek tarihsel gerekse güncel verilerlepek de desteklenemediği yönündedir. White’ın tezi çokça tartışılmıştır, ancak bu kitap kapsamında hak ettiği ölçüde değerlendirmem mümkün değildir. Bu konuda çok sayıda kaynak mevcuttur. Örneğin bkz.:
J. Barr, “Man and Nature: The Ecological Controversy and theOld Testament, Bulletin of the John Ryland Library55, 1972, s.9-32.
M. A. Jeeves ve R. J. Berry, Science, Life and Christian Belief, Leicester: Apollos, 1998, s.222-25.
E. Nisbet, Leaving Eden: To Protect and Manage the Earth, Cambridge: CUP, 1991, s.90-92.
Russell, The Earth, Humanity and God, s.86-93.
25. Nisbet, Leaving Eden.